Playtime | J. Tati

Beschrijving

Een groep Amerikaanse toeristen bezoekt het moderne Parijs. Intussen probeert Monsieur Hulot zijn weg te vinden in de Franse hoofdstad. “Velen hebben me verweten,” zei de maker van Playtime , Jacques Tati, in 1977, “dat ik me verzette tegen de vooruitgang, tegen de moderne maatschappij. Maar ik toonde alleen hoe de mens zich gedraagt in de moderne maatschappij.”

Werken was voor Tati ook de straat opgaan, ‘s ochtends door de straten slenteren, gewapend met een notitieblokje en dan maar rondkijken. Kijkend naar de agent die het verkeer probeert te regelen, autobestuurders die hun geduld verliezen, mensen die zich naar hun werk slepen, straathonden… “Als je observeert wordt alles anders,” zei hij in het mooiste interview dat ooit met hem is gehouden (Cahiers du cinema, maart 1968). Werkelijk alles kon voorwerp van nieuwsgierigheid zijn — van het blad van een boom tot een deurkruk.

Het is net alsof Tati ons uitnodigt ook onze eigen stoel wat naar achteren te schuiven; om de hoofdpersoon in ons eigen leven wat minder te benadrukken, ons ikje in wat ruimer verband te bezien.

En nou het vreemde — op het moment dat we daartoe uitgenodigd worden, door een film als PlayTime, of door andere momenten van inspiratie, lijken de dagelijkse problemen van het leven ook wat lichter te worden. Niet dat ze verdwijnen. Mr. Hulot blijft in de film ook met regelmaat de kluts kwijtraken. Maar het is alsof ze net iets makkelijker te dragen worden. Het is alsof Tati in al zijn films, en PlayTime in het bijzonder, de verticale dimensie van het leven benadrukt; alsof hij laat zien dat het helemaal niet nodig is om de oplossing van problemen altijd maar om de hoek te zoeken.

Vandaar ook zijn voorliefde voor ramen en voor een toeschouwer in het filmbeeld. Tati: “Om een jongen die naast mij in het cafe gekke bekken zit te trekken, moet ik niet het hardst lachen. Ik moet harder lachen als ik in datzelfde cafe voor een open raam zit met uitkijk op straat.” Hoe breder het beeld, hoe groter het uitzicht, hoe meer verbanden zichtbaar worden. Vandaar ook het enorme beeld waarop PlayTime vertoond moest worden. Een scherm dat veel bioscopen in zijn Tati’s tijd helemaal niet hadden. Maar op dat scherm mocht niet beknibbeld worden, vond hij. “Ik wilde een echt groot raam.”

Vruchtbare Aarde editie 4-2010 presenteerde een groot artikel gewijd aan de schoonheid van Tati’s films (waaruit bovenstaande zinnen afkomstig zijn). Desgewenst hier te bestellen.

Onderstaande trailer heeft geen NL ondertitels, maar de in deze webwinkel verkochte DVD heeft wel Nederlandse ondertiteling: